بررسی حضور شخصیت حضرت مسیح در شعر معاصر عربی با تکیه بر شعر (بدرشاکر السیاب و محمود درویش و خلیل حاوی و أمل دنقل)

سنت و شخصیت های سنتی از سازه های مهم شعر معاصر عربیست. شاعران روزگار ما با بهره گیری از میراث گذشته و شخصیت های کهن، می کوشند تا ضمن اصالت بخشی به اثر ادبی خود، خواننده را به گذشته پیوند زنند و با کمک آن بتوانند به نقل غیر مستقیم تجربه های جدیدشان بپردازند. بهره گیری از عناصر یادشده به شاعران این فرصت را داده تا شعری رمزگونه و نمادین به مخاطب ارائه دهند و سبب تفسیرپذیری متن شعری خود گردند و در همان حال باعث چند لایه ای شدن آن شوند. میراث های ادبی، دینی، اسطوری، فولکلوریک و تاریخی از مهم ترین میراث های حضور یافته در شعر معاصر عربی است. در همان حال شخصیت های کهن ادبی، دینی، اسطوری، فولکلوریک و تاریخی مهم ترین شخصیت های حاضر در بستر شعری این شاعران می باشند. گرایش شاعران به فراخوانی و بکارگیری سنت و شخصیت های سنتی تحت تأثیر مکانیزم هایی چون تأثیرپذیری از غرب، جریان های سیاسی و اجتماعی حاکم بر کشورهای عربی، انگیزه های هنری، گرانبها بودن میراث و شخصیت های کهن در نظر شاعران قرار گرفت و آنان را واداشت تا آن را دستمایه اصلی شعرشان گردانند. در این میان یکی از پرکاربردترین شخصیت های حاضر در شعر معاصر عربی، شخصیت دینی حضرت مسیح (ع) است. این شخصیت که عموماً با نمادهایی همچون رنج و عذاب، اندیشه فدادهی و صلیب فراخوانی و بکارگرفته شده، با حضوری گسترده و پویا، تجلی گر پیوند شعر امروز عربی با میراث کهن دینی است. شخصیت یادشده در شعر معاصران عربی، نه به عنوان یک شخصیت صرفاً دینی بلکه با ابعاد تازه تری القاگر اندیشه و تجربه های متفاوت و متنوعی از آن شاعران است. بر این اساس، گفتار حاضر می کوشد پس از ذکر درآمدی بر میراث و گونه های آن در شعر معاصر عربی، و نیز بحثی کوتاه درباره شخصیت دینی مسیح، به نقد و تحلیل چهار سروده از چهارتن از شاعرانی بپردازد که شخصیت آن حضرت در آن به صورت محوری بکارگرفته شده است. آن شاعران عبارتند از بدرشاکرالسیاب از عراق، خلیل حاوی از لبنان، أمل دنقل از مصر و محمود درویش از فلسطین. سروده ها از نظرگاه مفهوم و محتوا، شیوه های فراخوانی شخصیت های سنتی، واژگان و ترکیب های شعری و تکنیک هایی همچون آشنایی زدایی، پارادوکس، نقاب، بینامتنی، آیرونی و.. به بوته نقد کشیده می شود.